Wojenne tajemnice - WARSZAWA i OKOLICE

Apodemus · Wysłany: Sob 18:26, 05 Mar 2011 Temat postu: Muna - Lissa

Wielkopolskie Leszno liczyło przed II wojną około 20 tysięcy mieszkańców. Po wybuchu wojny Niemcy zaplanowali przekształcenie Leszna w miasto wojskowe - na północnych peryferiach miasta planowano zbudować osiedle Wehrmachtu, fabrykę i magazyny amunicji oraz lotnisko polowe. Docelowo, po przekształceniu w niemieckie miasto wojskowe, Leszno miało liczyć ok. 55 tysięcy mieszkańców.
Projekt ten nazwano "Muna-Lissa" - jako nawiązanie do nazwy miasta (Leszno - niem. Lissa) i do słynnego portretu.
Załamanie się frontu wschodniego spowodowało wstrzymanie rozpoczętych prac. Zrealizowano jedynie część, dotyczącą magazynów amunicji. Dziś teren, na którym je budowano, jest w większości porośnięty lasem, posadzonym już po wojnie. "Pamiątką" po magazynach są budowle ziemne i betonowa droga, zataczająca - na pozór bezsensownie - pętlę przez pola (obecnie - naokoło lasu). Droga jest w dużej części otoczona wałami ziemnymi, które mogły służyć ukryciu zmierzających tu transportów. Do magazynów prowadziła również bocznica, odgałęziająca się od pobliskiej linii kolejowej, jednak nie pozostał po niej żaden ślad w terenie.
Poniżej - kilka zdjęć, przedstawiających stan obecny tego terenu.

W lesie znaleźć można mnóstwo budowli ziemnych - wałów, nasypów, dołów itp. - po których widać, że nie powstały "siłami przyrody":

Część konstrukcji ziemnych znalazła zastosowanie - przy brzegu lasu urządzono strzelnicę:

Zastanawia mnie ta tablica - aresztanci rzadko mają (legalnie) dostęp do broni Wink

Obok - też strzelnica. Tutejsza "infrastruktura" jest jak najbardziej współczesna, jednak w kącie kryją się fundamenty obiektu na planie kwadratu:

Czyżby placyk miał podpiwniczenie? Jeśli tak, czy jest ono pozostałością projektu "Muna - Lissa"?

Na przeciwnym krańcu lasu leżą liczne, jednakowe budowle ziemne. Mają kształt ziemnego wału, o wysokości około 1 metra, usypanego w kształcie okręgu o średnicy kilkunastu metrów. Jakie mogły mieć przeznaczenie? Może służyły jako miejsca, gdzie detonowano niewybuchy?

Okręgi są "niedomknięte", tak, jakby planowano zostawić dogodne wejście do każdego z nich:

Większość tych obiektów jest dość dobrze zachowana, jednak zdarzają się też zniszczone, słabo widoczne w terenie:

Betonowa droga na znacznym odcinku zachowana jest w stanie więcej niż przyzwoitym:

Ziemia w lesie i na okolicznych polach do dziś kryje wiele niebezpiecznych tajemnic, strzegąc ich bardzo zazdrośnie. Zdarzali się tutaj poszukiwacze - amatorzy, "uzbrojeni" w wykrywacze metalu; nietrudno jest tu coś znaleźć, jednak próby wydobycia z tego miejsca "wojennych pamiątek" niejednokrotnie kończyły się tragicznie. Ten sfatygowany drewniany krzyż stoi w miejscu, gdzie kilka lat temu dwaj młodzi ludzie dokonali ostatniego odkrycia w swoim życiu:

Googlemapka tego terenu: [link widoczny dla zalogowanych]

Potężny projekt wymagał dużej ilości siły roboczej. Jej zapewnieniem zajmowała się m.in. firma Schallhorn z Głogowa (Glogau). Ową siłą roboczą stanowili w większości Żydzi, przywożeni tutaj z łódzkiego getta. Transporty do Leszna odjeżdżały ze stacji Radegast (Łódź - Radogoszcz), tej samej, z której wywożono mieszkańców "Litzmannstadt Ghetto" do obozów zagłady, m.in. Auschwitz. Stacja Radegast - zbudowana specjalnie do obsługi łódzkiej dzielnicy żydowskiej - jest obecnie miejscem pamięci.

[link widoczny dla zalogowanych]

[link widoczny dla zalogowanych]

Sprowadzonych robotników lokowano w zbudowanym do tego celu obozie pracy. Po wojnie zabudowania obozowe wykorzystywane były przez Poznańskie Zakłady Drobiarskie. Budynki zostały częściowo rozebrane w latach 70-tych, ale część z nich zachowała się do dnia dzisiejszego. Dziś teren ten jest opuszczony, jednak jest ogrodzony i zamknięty.

Teren obozu na zrzucie z googlemapy:

Jeśli ktoś chciałby obejrzeć mapę: [link widoczny dla zalogowanych]

Śmiertelność wśród więźniów była bardzo duża. Początkowo chowano ich na cmentarzu ewangelickim w pobliskim Gronowie (dziś dzielnica Leszna), jednak bardzo szybko zabrakło tam miejsca na kolejne pochówki. Zaczęto zatem grzebać zmarłych więźniów w masowych grobach na cmentarzu w Grzybowie (dziś również jest to w granicach miasta). Cmentarz ten był przed wojną użytkowany przez Badaczy Pisma Świętego, po wojnie popadł w ruinę i zapomnienie. Nie jest też znana żadna dokumentacja, dotycząca tego cmentarza. Ostatnio jego teren został częściowo uporządkowany - po usunięciu gałęzi i zarośli ukazały się ukryte pod nimi mogiły.

Prace porządkowe prowadzone były z wykorzystaniem ciężkiego sprzętu, co spowodowało zniszczenie niektórych nagrobków - świadczą o tym "świeże" ślady uszkodzeń. Niestety, większość grobów była przedtem niemal całkowicie niewidoczna - przysypana ziemią, zarośnięta - może to było jedną z przyczyn?

O tym cmentarzu wspominałem już kiedyś na Forum (w "ogólnoleszczyńskim" wątku), jednak wówczas niewiele wiedziałem na jego temat. Zresztą do tej pory nie wszystko jest dla mnie jasne - napisy na kilku ocalałych nagrobkach wskazują, że chowano tam zmarłych jeszcze w latach 60-tych i 70-tych XX w.
Jesienią 2010 roku wyglądało tu tak:

Pewną ilość ciał pochowano również na terenie obozu. Pracownicy zakładów drobiarskich, podczas prac gospodarczych, niejednokrotnie natykali się na leżące płytko pod ziemią ludzkie kości.

Nie był to jedyny obóz pracy w Lesznie. Drugi (a właściwie pierwszy, niejako "główny") znajdował się w innej części miasta, ale nie ma po nim śladu - w tym miejscu znajduje się dzić centrum handlowe. Nie był to duży obóz, w porównaniu z innymi, a polscy i żydowscy więźniowie pracowali m.in. przy rozbudowie leszczyńskiego węzła kolejowego.

Garść niemieckich dokumentów i korespondencji dotyczącej projektu "Muna-Lissa" jest do pobrania tutaj:

[link widoczny dla zalogowanych]

Przy pisaniu tego postu korzystałem m.in. z informacji zawartych na stronach:

[link widoczny dla zalogowanych]

oraz: [link widoczny dla zalogowanych]

Berjer · Wysłany: Sob 19:43, 05 Mar 2011 Temat postu:

Zdjęcia które zamieściłeś oraz informacje o terenie są wg mnie bardzo interesujące. Ja n.p. i pewnie wiele innych osób - nie znam tych terenów oraz związanych z nimi wojennych historii.
Widać już nie po raz pierwszy na naszym forum - ile jest jeszcze w różnych rejonach Polski miejsc zapomnianych, opuszczonych i niewykorzystanych.

Apodemus · Wysłany: Sob 19:55, 05 Mar 2011 Temat postu:

Wiele miejsc kryje mniej lub bardziej mroczne tajemnice. Znaczna część tych tajemnic niepostrzeżenie odchodzi w zapomnienie, z kolei niektóre miejsca obrastają nowymi legendami, przekraczającymi niekiedy granice absurdu. M.in. dlatego po jakimś czasie niezwykle trudno dojść, co tam się działo naprawdę...

WERTTREW · Wysłany: Wto 16:08, 08 Mar 2011 Temat postu:

Piękna relacja! Jak zwykle zresztą! Podpisuję się pod słowami Kolegi Berjera. Smile

A te "niedomknięte" okręgi to stanowiska pod działa. W ten sposób zazwyczaj okopywano stanowiska plot.

Jaś Radocha · Wysłany: Wto 19:20, 08 Mar 2011 Temat postu:

Piękna relacja.Tablica dotyczyła raczej szkoleń pracowników tego aresztu,a nie aresztantów.
Pozdro. Very Happy

Apodemus · Wysłany: Śro 8:05, 09 Mar 2011 Temat postu:

Dzięki za uznanie, cieszę się, że się podobało Smile

Jak wyglądały tego typu stanowiska p-lot. w stanie "czynnym", tzn. okop z całym stanowiskiem? Będę wdzięczny za podrzucenie obrazka, linku itp.

WERTTREW · Wysłany: Śro 12:18, 09 Mar 2011 Temat postu:

Poniżej masz taką polową baterię na chodzie. Musisz tylko wziąć pod uwagę, że ten przypadek to najpewniej mieszanka niemiecko-sowiecka. Inaczej mówiąc stanowisko nordyckie obsadzone własnymi "zenitowkami" i nieco przebudowane przez sowietów po "wyzwoleniu".
[link widoczny dla zalogowanych]

Apodemus · Wysłany: Śro 13:54, 09 Mar 2011 Temat postu:

Dzięki. Technika wojskowa nie jest moją mocną stroną Smile