Wojenne tajemnice - WARSZAWA i OKOLICE

Borek

Kilka dni temu OZ wrzucił na forum zdjęcia z Folwarku Moszna, między innymi były tam drzwi ze sztabą:

Sztaba jak sztaba... ale czy zastanawialiście się kiedyś nad tym, dlaczego kowalskie zawiasy na starych drzwiach zazwyczaj mają wyoblone krawędzie? Tak je robiono, czy też chodziło o coś innego?

Ten zawias na przykład - kowalska robota - skuli go na obło, czy może inni szatani byli tam czynni?

A ten zawiasik, taki malutki - a też obły? Może to cecha materiału z którego były robione?

Jak na złość przejrzałem wszystkie zdjęcia - i nie mam kontrprzykładu, czyli kowalskiego zawiasu z NIEzaokraglonymi krawędziami, choć takie też istnieją. O co chodzi? Wyjaśnił mi kiedyś mój Ojciec.

Otóż żelazo do kuźni wiejskich przychodziło między innymi w sztabach - prostokątnych w przekroju. Te sztaby skuwano w obręcz i nabijano na drewniane koła do wozów. Na takim kole służyły - ulegając starciu na krawędziach - aż pękły. Pęknięta obręcz wracała do kowala, ale jej naprawa nie wchodziła w grę. Robiono nową z nowej sztaby, a starą wykorzystywano do produkcji "drobnej galanterii" - czyli na przykład zawiasów. Nowych sztab na takie duperele było na ogół szkoda. Co nie znaczy, że nie robiono z nich zawiasów nigdy - w zeszłym roku na wsi (Pokrzydowo nad jeziorem Bachotek) widziałem drzwi na których jeden zawias był ze starej obręczy a drugi z nowej sztaby.

WERTTREW

Ciekawie, Panie Borek, prawicie. Smile

Jako bardziej, kurde, miastowy nie patrzyłem na nie pod tym kątem.
Dzięki!

Borek

Podejrzewam, że jakby wiedzieć na co patrzeć, w mieście też byś tego typu sytuacje znalazł. To, że wszystko się wyrzuca i kupuje nowe (do czego jesteśmy przyzwyczajeni) to bardzo nowy zwyczaj.

lido

to właśnie na MIEJSKICH brukach najwięcej sie zużywało metalowych obręczy , na wsiach metalowe obręcze na drewnianych kołach pojawiły się licznie dopiero po IIWŚ.
Przed IIWŚ na warszawskich ulicach koła z lanej gumy mieli elitarni dorożkarze i furmanki elitarnych firm np. platformy "Haberbusz i Schiele" (rasowe konie ciągnące platformy z piwem tej firmy też budziły podziw), większość szlifowała bruk metalowymi obręczami.